Τα σημεία στίξης.pptx from Vassiliki Yiannou

Ελεύθερος χρόνος.pptx from Vassiliki Yiannou

Κριτήριο αξιολόγησης

ΚΕΙΜΕΝΟ

Ελεύθερος χρόνος: μια μικρή επανάσταση στην καθημερινή ζωή

Θεωρητικά, ελεύθερος χρόνος είναι ο χρόνος που απομένει  αν αφαιρέσουμε το χρόνο εργασίας, κατά τη διάρκεια μιας ημέρας και το χρόνο ανάπαυσης. Αν λοιπόν αφαιρέσουμε το χρόνο ανάπαυσης μας απομένουν – θεωρητικά  βέβαια- οκτώ ώρες ελεύθερου χρόνου. Αυτός ο αριθμητικός υπολογισμός, όμως, απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Και υπάρχουν δύο τουλάχιστον λόγοι γι’αυτό.  Ο πρώτος είναι  ότι οι καταναλωτικές ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου είναι τόσες πολλές  και –ως ένα βαθμό- ανεξέλεγκτες, ώστε υποχρεώνεται να αυξάνει συνεχώς το χρόνο εργασίας εις βάρος  της ανάπαυσης και του ελεύθερου χρόνου.

Ο δεύτερος λόγος σχετίζεται περισσότερο με την αντίληψη που έχουμε σήμερα για τον ελεύθερο χρόνο.  Η αντίληψη αυτή δείχνει ότι παρεξηγούμε την πραγματική του σημασία και νομίζουμε ότι ελεύθερος χρόνος είναι κάθε χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου δεν εργαζόμαστε  ή δεν κάνουμε τίποτε. Όταν λοιπόν απομένουν δύο ή τρεις ώρες ανάπαυσης μετά τον καθημερινό μόχθο, πιστεύουμε ότι έχουμε ελεύθερο χρόνο! Η πραγματική σημασία του ελεύθερου χρόνου είναι βέβαια πολύ διαφορετική από αυτές που παρουσιάσαμε.

Πριν όμως αναφερθούμε στο τι σημαίνει ελεύθερος χρόνος, θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στο επίθετο «ελεύθερος». Το επίθετο αυτό αποδίδει το βαθύτερο περιεχόμενο του ουσιαστικού «χρόνος». Ελεύθερο χαρακτηρίζουμε αρχικά το χρόνο (το χρονικό διάστημα) κατά τη διάρκεια του οποίου είμαστε απαλλαγμένοι  από κάθε χρησιμοθηρική σκοπιμότητα. Είμαστε ελεύθεροι δηλαδή, από την καθημερινή ανάγκη να κερδίσουμε χρήματα, να επενδύσουμε τα χρήματά μας ή να αυξήσουμε τα περιουσιακά μας στοιχεία με οποιονδήποτε τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι απελευθερωνόμαστε από τη βιοτική μέριμνα και κάθε άλλη φροντίδα που θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή άγχους ή έντασης.

Είναι φυσικό λοιπόν αυτή η απαλλαγή από τη σκοπιμότητα να μεταβάλλει και την αίσθηση που έχουμε για το χρόνο. Ο χρόνος πλέον αξιολογείται διαφορετικά. Στον ελεύθερο χρόνο οι ώρες, τα λεπτά και τα δευτερόλεπτα αποκτούν άλλη σημασία. Και τούτο συμβαίνει γιατί τα βιώνουμε με τρόπο διαφορετικό.  Έχουμε λοιπόν, τη δυνατότητα να χαρούμε τις στιγμές του, όποια ασχολία και αν επιλέξουμε. Και συνήθως επιλέγουμε τις ασχολίες εκείνες που μας γεμίζουν ψυχικά και εκφράζουν τον ψυχικό μας κόσμο. Με άλλα λόγια, ελευθερωνόμαστε από το χρόνο των ρολογιών, από αυτό που ονομάζουμε μετρημένο χρόνο. Ελευθερωνόμαστε από την ανάγκη για ακρίβεια και τη συνέπεια που απαιτεί η εργασία και οι κοινωνικές μας υποχρεώσεις.

Για να φτάσουμε όμως, στο σημείο να μετουσιώσουμε το χρόνο των ρολογιών σε στιγμές, προϋποτίθεται η χαλάρωση και προπάντων η θέληση να επικοινωνήσουμε πραγματικά με τον εαυτό μας και τους άλλους. Οι καθημερινές πηγές άγχους και έντασης παραμερίζονται, και τότε ανακαλύπτουμε ότι υπάρχουν οι δυνατότητες να αντιμετωπίσουμε διαφορετικά τη ζωή και τον εαυτό μας. Βασικό χαρακτηριστικό αυτής της αίσθησης είναι ότι σπάνια νιώθουμε την ανάγκη να κοιτάξουμε το ρολόι μας. Είναι μάλιστα τέτοια η αίσθηση της διάρκειας, ώστε δε χρειάζεται να καταφύγουμε σε τίποτε άλλο, παρά μόνο σ΄αυτό που θα μας προσφέρει τη μεγαλύτερη δυνατή ευχαρίστηση χωρίς να μας φθείρει. Πρόκειται για τις στιγμές που κάθε άνθρωπος θέλει να ασχοληθεί με ένα παιχνίδι, με τον αθλητισμό, με το διάβασμα ενός βιβλίου , με τους φίλους του ή με την οικογένειά του. Είναι οι στιγμές όπου έχει συντελεστεί μια μικρή επανάσταση μέσα στην καθημερινή ζωή.  Χρησιμοποιούμε τον όρο  «επανάσταση» επειδή, έστω και για λίγο,  ο καθημερινός νόμος της αγοράς – του συμφέροντος, του ανταγωνισμού, του κέρδους- παραμερίζεται. Τη θέση του παίρνει η χαρά, η ανιδιοτέλεια, η δωρεά, η γενναιοδωρία. Μέσα σ’ αυτές τις λέξεις  κρύβεται η αληθινή σημασία του ελεύθερου χρόνου.

Τον ελεύθερο χρόνο μας- όσος κι αν είναι- δεν τον ανταλλάσσουμε με τίποτε. Δεν τον μετατρέπουμε σε χρήμα. Δεν τον πουλάμε, γιατί είναι ανεκτίμητος. Στους φίλους μας, για παράδειγμα, χαρίζουμε χρόνο. Τους αφιερώνουμε χρόνο χωρίς να ζητάμε οικονομικά ανταλλάγματα. Αντί γι’αυτό, χαιρόμαστε τις στιγμές που βρισκόμαστε μαζί τους: μιλάμε, παίζουμε, αστειευόμαστε, γελάμε, χαλαρώνουμε, ελευθερωνόμαστε. Αυτό θα πει ότι ο ελεύθερος χρόνος  είναι χρόνος ελευθερίας, είναι η ελευθερία του χρόνου μας. Με άλλα λόγια, ελεύθερος χρόνος είναι η απόλαυση της ελευθερίας να δωρίζουμε το χρόνο μας όπου εμείς επιλέγουμε.

Ασκήσεις

1. Να χωρίσετε το κείμενο σε νοηματικές ενότητες και να γράψτε από έναν πλαγιότιτλο για καθεμιά από αυτές. (10 μον)
2. Να γράψτε την περίληψη του κειμένου (100-120 λέξεις).(25 μον)
3. «Τον ελεύθερο χρόνο μας- όσος κι αν είναι- δεν τον ανταλλάσσουμε με τίποτε.» Να αναπτύξτε τις σκέψεις σας πάνω σε αυτή την άποψη σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων. (15 μον)
4. Ποια είναι η σημασία των διαρθρωτικών λέξεων στην 4^η παράγραφο; (10 μον)
5. Σε μια ομιλία σας στο αμφιθέατρο του σχολείου σας να αναφερθείτε στις αιτίες που οδηγούν στην ελαχιστοποίηση του ελεύθερου χρόνου μα ςκαι στους τρόπους με τους οποίους ένας άνθρωπος μπορεί να αξιοποιήσει δημιουργικά ακόμα και το λίγο ελεύθερο χρόνο που του απομένει (350-400 λέξεις) (40 μον).

Λακωνικότητα.pptx from Vassiliki Yiannou

Κριτήριο αξιολόγησης με θέμα τη λακωνικότητα

ΚΕΙΜΕΝΟ

Λακωνικότητα

Στις καθημερινές μας συζητήσεις αλλά και τις διάφορες εκπομπές, ραδιοφωνικές ή τηλεοπτικές, ακούμε συχνά την προτροπή: απάντησε μου με συντομία, απάντησε μου επί της ουσίας, απάντησε μου με λακωνικότητα. Τι όμως είναι η λακωνικότητα και ποια η σημασία της για την επικοινωνία μας; Με τον όρο λακωνικότητα εννοούμε τη σύντομη διατύπωση των απόψεων μας, προφορικά ή γραπτά, χωρίς να παραβλάπτεται η πληρότητα του νοήματος.

Η ικανότητα της σύντομης και ακριβούς απόδοσης των νοημάτων θεωρούνταν στην αρχαιότητα αρετή. Οι Σπαρτιάτες και οι Λάκωνες, γενικότερα, φημίζονταν ιδιαίτερα για το σύντομο τρόπο έκφρασης τους και αυτό το επιβεβαιώνει και ο όρος λακωνικότητα. Οι αρχαίοι Έλληνες, μάλιστα, είχαν προσδώσει στην αρετή αυτή και φιλοσοφική διάσταση, όπως διαφαίνεται και από την εύστοχη άποψη: «το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν». Επίσης και άλλες συμβουλές και προτροπές τους αναφέρονταν στην αρετή αυτή. Οι φράσεις: «Μην εν πολλοίς ολίγα λέγε, αλλά εν ολίγοις πολλά», «Ουκ εν τω πολλω το ευ, αλλά εν τω ευ το πολύ» φανερώνουν τη σημασία που έδιναν οι αρχαίοι Έλληνες στη συντομία του λόγου.

Η σημασία της στην καθημερινή μας ζωή είναι μεγάλη. Καταρχάς εντοπίζουμε τις συζητήσεις και την επιχειρηματολογία μας στο ζητούμενο και μόνο σ’ αυτό. Οι πλατειασμοί, οι περιττολογίες και οι παρεκβάσεις οδηγούν σε φυγόκεντρο τρόπο συζήτησης, με αποτέλεσμα να ελλοχεύει ο κίνδυνος αποπροσανατολισμού κατά τη διάρκεια της συζήτησης. Η προσοχή των συνομιλητών, πιθανώς να στραφεί, εσκεμμένα, ή όχι, σε δευτερεύουσες πλευρές του θέματος και να δυσχεραίνεται η δυνατότητα ορθών διαπιστώσεων και συμπερασμάτων.

Παράλληλα, με τη λακωνικότητα ο λόγος γίνεται λιτός, σαφής, πυκνός και κυριολεκτικός. Οι αρετές αυτές είναι σημαντικές, όχι μόνο γιατί οι συνομιλητές κατανοούν το περιεχόμενο του θέματος, αλλά και γιατί διευκολύνεται η επιχειρηματολογία των διαλεγομένων. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγονται οι παρανοήσεις, οι αοριστολογίες, οι αμφίσημες φράσεις και οι συνομιλητές με σαφή γνώση των δεδομένων οδηγούνται σε ασφαλή συμπεράσματα.

Ακόμη, με τη λακωνικότητα κερδίζεται πολύτιμος χρόνος. Φωτίζονται γρηγορότερα οι πλευρές των συζητούμενων Θεμάτων, διατυπώνονται ευχερέστερα οι εκτιμήσεις, οδηγούμαστε ταχύτερα σε συμπεράσματα και προβαίνουμε έγκαιρα στη λήψη των αναγκαίων μέτρων ή τη διόρθωση εσφαλμένης πορείας.

Θα ήταν παράλειψη να μην επισημάνουμε ότι η λακωνικότητα συντελεί και στο να παρακολουθούν οι ακροατές, οι συνομιλητές και οι αναγνώστες με περισσότερο ενδιαφέρον τη διαπραγμάτευση του δέματος. Ο περιεκτικός σύντομος και σαφής λόγος στη διατύπωση των νοημάτων είναι εύληπτος και δεν κουράζει, όπως γίνεται, αν χαρακτηριστικό της αφήγησης είναι η φλυαρία, η λογοκοπία και η απεραντολογία.

Οφείλουμε να επισημάνουμε πως η λακωνικότητα αποτελεί αρετή, μόνο όταν με λίγες λέξεις αποδίδεται πλήρως το νόημα, το περιεχόμενο όλων όσων θέλουμε να πούμε. Η λεξιπενία, η ατέλεια στην έκφραση ή στην απόδοση του νοήματος δεν είναι αρετές αλλά αδυναμίες έκφρασης. Επίσης, όταν η λακωνικότητα είναι αποτέλεσμα εσωστρέφειας, καταστρατηγεί το διάλογο και δημιουργεί προσκόμματα στην επικοινωνία των ατόμων. Ακόμη, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως, για να εκφραστεί κάποιος με λακωνικότητα, δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Απαιτείται άνετος χειρισμός της γλώσσας, πειθαρχία λόγου, βαθιά γνώση του θέματος και ξεκάθαρη άποψη γι’ αυτό.

Ωστόσο υπάρχουν και οι περιπτώσεις που ο λόγος επιβάλλεται να είναι αναλυτικός. Όταν το απαιτεί η πνευματική στάθμη του ακροατηρίου ή όταν αναφερόμαστε σε περιγραφές και αφηγήσεις, που παίζει ρόλο και η λεπτομέρεια, απαιτείται η αφήγηση να είναι λεπτομερής και διεξοδική. Ακόμη στο σχολείο, κατά τη διδασκαλία ορισμένων ενοτήτων και εννοιών ή την αφήγηση των γεγονότων, απαιτείται αναλυτική έκφραση σε σχέση πάντα όχι μόνο με τη δυσκολία του θέματος, αλλά και την αντιληπτική ικανότητα των μαθητών, τη δυνατότητα κατανόησης και αφομοίωσης όσων διδάσκονται.

Παναγιώτης Σαλαγιάννης, «Λόγος και αντίλογος», σελ. 121-122

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

1^ο ΕΡΩΤΗΜΑ

1. Ποια είναι η σημασία της λακωνικότητας στη σημερινή ζωή, σύμφωνα με τις παραγράφους 3-6 του κειμένου; Απευθυνθείτε  στην τάξη σας με ένα σύντομο κείμενο (80-100 λέξεις).                                                  (15 μονάδες)
2. Σε ποιες περιπτώσεις επιβάλλεται ο λόγος να είναι αναλυτικός, σύμφωνα με το συγγραφέα; Συμφωνείτε με την άποψή του;  Απαντήστε με 60-70 λέξεις.
3. μονάδες)

2^ο ΕΡΩΤΗΜΑ

1. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ των παραγράφων 1-6  του κειμένου; Εντοπίστε τις διαρθωτικές λέξεις ή φράσεις και τη σημασία τους.   

(10 μονάδες)

2. α) Με τις λέξεις επιχειρηματολογία και καταστρατηγεί του κειμένου να σχηματίσετε από μια φράση που να αναδεικνύει το περιεχόμενο τους.

β) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενο του: εσκεμμένα, διαλεγομένων, εσφαλμένης, εύληπτος.(10 μονάδες)

3. «Η λεξιπενία, η ατέλεια στην έκφραση ή στην απόδοση του νοήματος δεν είναι αρετές αλλά αδυναμίες έκφρασης»: να αναπτύξετε το περιεχόμενο της περιόδου σε 60 -80 λέξεις.(10 μονάδες)

3^ο ΕΡΩΤΗΜΑ

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της λακωνικότητας στην έκφραση αλλά και στον τρόπο ζωής των ανθρώπων; Παρουσιάστε τα στην τάξη σας, μέσα από μια ομιλία 350- 400 λέξεων.                                                                                                    (40 μονάδες)

Η περίληψη from Vassiliki Yiannou

Σημειώσεις-Διάγραμμα.ppt from Vassiliki Yiannou

Άσκηση για πλαγιότιτλους

Για κάθε μία από τις παρακάτω παραγράφους να δώσετε έναν πλαγιότιτλο.

1. Η φιλία, κατά τον Αριστοτέλη, είναι αναγκαιότατο αγαθό. Πρώτα στους νέους: ο φίλος είναι ο προστάτης που θα βοηθήσει και θα ενθαρρύνει το νέο άνθρωπο να μην κάνει σφάλματα (ανοησίες, αστοχίες, απρέπειες), ο οδηγός στο σωστό δρόμο, ο επίκουρος στις κακοτοπιές της ζωής. Έπειτα στους πολύ ηλικιωμένους: αυτοί χρειάζονται την παρηγοριά, την περίθαλψη, τη φροντίδα του φίλου, επειδή δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες τους από σωματική ανεπάρκεια ή πνευματική αδυναμία. Τέλος, σε εκείνους που βρίσκονται στην ακμή της  ηλικίας τους, ο φίλος είναι ο βοηθός στις καλές πράξεις, σύμβουλος και συνεργάτης στα ενάρετα έργα τους.

( Πανελλαδικές εξετάσεις, ΕΠΑΛ 2012, Ευ. Παπανούτσος, Πρακτική φιλοσοφία, εκδ. Νόηση)

• Τα ομαδικά παιχνίδια υπηρετούν μεγάλο ηθικό σκοπό: σε συνηθίζουν να υποτάξεις την ατομικότητά σου σε μια γενική ενέργεια. Να μη νιώθεις πως είσαι άτομο ανεξάρτητο, παρά μέλος μιας ομάδας. Να υπερασπίζεσαι όχι μόνο την ατομική σου τιμή παρά ολόκληρη την τιμή της ομάδας όπου ανήκεις: σχολή, Πανεπιστήμιο, πόλη, έθνος. Έτσι, από σκαλοπάτι σε σκαλοπάτι, το παιχνίδι μπορεί να σε ανεβάσει στις πιο αψηλές και αφιλόκερδες κορυφές της ενέργειας.

( Πανελλαδικές Εξετάσεις 2005, Νίκος Καζαντζάκης, ταξιδεύοντας, Αγγλία, εκδ. Καζαντζάκη)

• Ποιοι είναι αυτοί οι απλοί κανόνες; Η διασταύρωση των ειδήσεων. Η συνείδηση της ευθύνης απέναντι στο κοινό και την κοινωνία. Η περίσκεψη. Η μη δημοσίευση ακόμη και διασταυρωμένων πληροφοριών για πρόσωπα χωρίς και τη δική τους άποψη. Η αποφυγή κάθε υπερβολής. Η πεποίθηση ότι η συκοφαντία είναι θανάσιμο δημοσιογραφικό αμάρτημα. Η αντίληψη ότι ο δημοσιογράφος δεν πρέπει να συγχέει τον ρόλο του με εκείνον του αστυνομικού και του δικαστή. Η δημόσια αναγνώριση του λάθους και η αποκατάσταση κάθε αδικημένου. Η άρνηση δημοσίευσης δοτών πληροφοριών, καθώς και η άρνηση υπακοής σε εξωδημοσιογραφικά κέντρα και προσταγές. Το ασυμβίβαστο του δημοσιογραφικού επαγγέλματος με τα επαγγέλματα του διαφημιστή, του δημοσιοσχεσίτη και του υπαλλήλου Γραφείων Τύπου. Πολλά από αυτά περιλαμβάνονται και στα δικά μας κείμενα δεοντολογίας. Προβλέπονται και κυρώσεις. Όμως οι παρεκτροπές είναι πολλές, καθημερινές, προκλητικές και επικίνδυνες.

(Ρ. Σωμερίτης,  Η δεοντολογία υπάρχει, την έχω συναντήσει… εφημ. Το Βήμα, 10.2.2002 (διασκευή).

•  Η σχέση της νέας γενιάς με την Ιστορία στην Ελλάδα – και όχι μόνον εδώ – είναι προβληματική και υπάρχουν λόγοι γι αυτή την εξέλιξη. Ένας από τους πιο βασικούς είναι η κατάσταση που επικρατεί με τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας στο Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Η Ιστορία στο σχολείο έγινε ένα αποτυχημένο μάθημα, χωρίς να φταίει η ίδια γι΄ αυτό και μάλλον χωρίς η αποτυχία να βαρύνει πρωτίστως τους διδάσκοντες.

(Αθανάσιος Γκότοβος, Όταν το παρελθόν παιδεύει,  εφημ. HuffingtonPost, 28-10-2017)

•  H επιστήμη, ως αέναος αγώνας του ανθρώπου για την κατάκτηση της γνώσης, με την οξυδερκή παρατήρηση, τη διαίσθηση και την έρευνα, ανοίγει συνεχώς νέους ορίζοντες και φωτίζει τον νου. Επιστήμη, βέβαια, και τεχνολογία δεν ταυτίζονται, διότι η επιστήμη παραμένει προσηλωμένη στην όλο και πιο βαθιά κατάκτηση της γνώσης, ενώ η τεχνολογία έχει ως επιδίωξη την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης για την υπηρέτηση των τρεχουσών, πρακτικών αναγκών του ανθρώπου.

(Πανελλαδικές Εξετάσεις 2017, [Επιστήμη και επιστήμονες], Γρηγόρης Σκαλκέας, Διασκευή από ομιλία στην Ακαδημία Αθηνών.)

Η επιστολή.pptx from Vassiliki Yiannou

Άσκηση

1. Στα ακόλουθα αποσπάσματα επιστολών να διακρίνετε α) τρία χαρακτηριστικά του κειμενικού είδους της επιστολής, β) το θέμα κάθε επιστολής, γ) τον χαρακτήρα κάθε επιστολής (επίσημη, φιλική)

1^ο Απόσπασμα

Χανιά, 22 Σεπτεμβρίου 2013

Αξιότιμε κύριε,

                 Ως νέος που ενδιαφέρεται για τα προβλήματα των συμπολιτών του, παρατήρησα ότι η περιοχή μας δε διαθέτει κέντρο φροντίδας για άτομα με ειδικές ανάγκες. Γι’ αυτό, θεωρώ χρέος μου να σας απευθύνω αυτήν την επιστολή, με σκοπό να σας προτείνω την ίδρυση ενός τέτοιου κέντρου, το οποίο πιστεύω πως είναι απαραίτητο, γιατί θα προσφέρει πολλά στους συνανθρώπους μας που χρειάζονται ειδική φροντίδα.

2^ο Απόσπασμα

 Άρτα, 13 Νοεμβρίου 2013

Αγαπητοί φίλοι,

                       Είμαστε μια  ομάδα μαθητών της Α΄τάξης του 1^ου Λυκείου που συνεργαζόμαστε για την έκδοση της ηλεκτρονικής  εφημερίδας του σχολείου μας. Είδαμε τη δουλειά που έχετε κάνει για την έκδοση της δικιά σας ηλεκτρονικής εφημερίδας στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο. Εκπληκτική έκδοση, πλούσιο περιεχόμενο και εξαιρετική εμφάνιση. Θα θέλαμε, λοιπόν, να σας ζητήσουμε, αν μπορείτε, να μας βοηθήσετε να φτιάξουμε κι εμείς μια τόσο «ψαγμένη» εφημερίδα.

	1ο Απόσπασμα	2ο Απόσπασμα
Χαρακτηριστικά επιστολής
Θέμα
Χαρακτήρας

Τα τοπικά ιδιώματα και οι διάλεκτοι.pptx from Vassiliki Yiannou

Ασκήσεις

1. Να αναπτύξετε σύντομα (20 περίπου λέξεις) το περιεχόμενο των όρων : διάλεκτος, παροιμίες, τοπικισμός, επίσημη γλώσσα.
2.     Να αναπτύξτε μία παράγραφο (80-90 λέξεις) με τρία δομικά μέρη (θεματική περίοδο, λεπτομέρειες, κατακλείδα) χρησιμοποιώντας την εξής θεματική περίοδο: Τα τοπικά ιδιώματα και οι διάλεκτοι αποτελούν έναν ανεξάντλητο γλωσσικό θησαυρό, που πλουτίζει τη γλώσσα μας.

Το άρθρο.pptx from Vassiliki Yiannou

Ασκήσεις

 Στα δύο αποσπάσματα άρθρων που ακολουθούν να εντοπίσετε:

Α) τρία χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου κειμενικού είδους

Β) το θέμα κάθε άρθρου

1^ο απόσπασμα

Η πληθώρα των πολιτιστικών εκδηλώσεων που οργανώνονται τα τελευταία χρόνια από τους διάφορους Δήμους ή φορείς της Τοπικής αυτοδιοίκησης δημιουργεί σκέψεις και προκαλεί ερωτήματα όπως: με τις δραστηριότητες αυτέ πραγματοποιείται ουσιαστική πολιτιστική αποκέντρωση; Το οικονομικό  τίμημα που καταβάλλεται βρίσκει το αντίκρισμα στο πολιτιστικό αποτέλεσμα;

(Κ. Κσιμάτης, Περιπλάνηση στην Επικαιρότητα, διασκευή)

2^ο απόσπασμα

Αποκαλυπτικά, δυσάρεστα για τον εξεταστικό μηχανισμό του Λυκείου, είναι τα αποτελέσματα έρευνας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα, με θέμα την αξιολόγηση της Έκθεσης στις Γενικές Εξετάσεις. Η πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη, που έγινε για πρώτη φορά, επί των κειμένων της Έκθεσης στις Γενικές Εξετάσεις ανέδειξε ότι οι υποψήφιοι προβάλλουν, συνειδητά ή ασυνείδητα, ιδέες και αξίες, όχι επειδή πιστεύουν σε αυτές, αλλά επειδή γίνονται αποδεκτές και επιβραβεύονται από το σύνολο των βαθμολογητών.

(Ολυμπία Λιάτσου, Έκθεση (αν)ίδεων στη Γ’ Λυκείου, Ελευθεροτυπία)

Απόσπασμα	Χαρακτηριστικά	Θέμα
1ο	Α. Β. Γ.
2ο	Α. Β. Γ.

4.      Με αφορμή το διήμερο εκδηλώσεων που οργάνωσε το σχολείο σας να γράψετε τον τίτλο και τον πρόλογο (40-50) ενός άρθρου για τη σχολική εφημερίδα

Α) με θέμα την αξία της γλώσσας

Β) με θέμα τον ψηφιακό αναλφαβητισμό

Η Ζωή εν τάφω του Στρατή Μυριβήλη είναι ένα μυθιστόρημα που τοποθετείται στη σειρά των αντιπολεμικών βιβλίων που πήγασαν από τις οδυνηρές εμπειρίες του Α’ παγκοσμίου πολέμου (1914-1918), ενός πολέμου που όχι μονάχα στοίχισε εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες, αλλά πρόσθεσε και μια άλλη πικρή εμπειρία, που προερχόταν από τη μακροχρόνια παραμονή των στρατιωτών στα χαρακώματα της πρώτης γραμμής.

Στο απόσπασμα που ακολουθεί ο συγγραφέας είναι τραυματίας και φιλοξενείται από μια σλαβόφωνη οικογένεια σε ένα χωριό κοντά στο σημερινό Μοναστήρι της Βόρ. Μακεδονίας.

Είναι μια βδομάδα τώρα που η ζωή μου κυλά σαν μια κορδέλα νερό ανάμεσα σε χλόη. Νιώθω μέρα με τη μέρα πιο δυνατή τη σώψυχη[1] ανάγκη να συναγρικηθώ[2] με την πρωτόγονη ψυχή των ανθρώπων που με φιλοξενούν. Αυτό μ’ έκανε από την πρώτη κιόλας μέρα να βαλθώ πεισματωμένα να μπω μέσα στο νόημα του γλωσσικού τους ιδιώματος. Έκαμα ένα γλωσσάριο που το πλουτίζω, το συμπληρώνω μέρα με τη μέρα. Μιλάνε μια γλώσσα που ’ναι παρακλάδι σλαβικό, με πολλά τουρκικά και ρωμαίικα στοιχεία. Η αντρίκεια της φθογγολογία[3] μου δίνει ένα τονωτικό συναίσθημα. Τα φωνήεντα είναι σπάνια. Η μαλακιά τους θηλυκάδα πνίγεται σ’ ένα κατρακύλισμα από φωνές αδρές[4] και σκληρές. Σα[5] μιλάν, ακούς να δροσίζουν τον κατήφορο βότσαλα και χαλίκια στρογγυλεμένα απ’ ορμητικό ρέμα του Διαγόρα (ποτάμι της περιοχής). Μερικές λέξεις έχουν την παρθένα παραστατικότητα των πρωτογέννητων γλωσσών, που δεν ήταν παρά ηχητική μίμηση των κρότων και των θορύβων της ζωντανής ζωής. Για να πούνε πως το πουλί «πέταξε», λένε «π΄ ρρλιτς». Σε καμιά γλώσσα δεν άκουσα τόσο αληθινό το πέταγμα ενός πουλιού. Στην σπουδή μου τούτη προχώρεσα κιόλας τόσο όσο χρειάζεται για να τους κάμω να ξεκαρδίζονται στα γέλια σε κάθε φράση που ιδρώνω να συνταιριάξω. Φαίνεται πως τις πιο πολλές φορές ξεφουρνίζω πολύ αστείες γλωσσικές γκάφες που οι μεγάλες τις σχολιάζουν με δυνατά χάχανα, ώσπου δακρύζουν από τα γέλια, ενώ τα κορίτσια κοκκινίζουν και δαγκώνονται. Όμως το σπουδαίο είναι που σχεδόν πάντα στο τέλος τα καταφέρνω να μαντέψουν τις απλές ιδέες που πολεμώ να τους εκφράσω. Αυτό βέβαια δείχνει περισσότερο την εξυπνάδα τους και την καπατσοσύνη πόχουν να διαιστάνουνται. Φαντάσου όμως το πανηγύρι που γίνεται μ’ αυτό το μπέρδεμα, αφού το δικό μας το «όχι» το προφέρουν «ναι»! Μολαταύτα με το φτωχότατο τούτο γλωσσικό εργαλείο που το ’φκιασα μόνος και μοναχός μου σα Ρομπινσόνας[6], ανακάλυψα σήμερα ένα θησαυρό. Έναν αληθινό θησαυρό της αθώας ανθρώπινης ψυχής από κείνους που σε κάμουν να καμαρώνεις γιατ’ είσαι άνθρωπος.

(Απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Σ. Μυριβήλη, «Η ζωή εν τάφω»)

Παρατηρήσεις:

1.      Με βάση το κείμενο ποια βαθύτερη ανάγκη του ανθρώπου εξυπηρετεί η γλώσσα;

      2. «Μιλάνε μια γλώσσα…στοιχεία»: Που νομίζετε ότι μπορεί να οφείλεται η επιμειξία ετερόκλητων στοιχείων μέσα σε μια γλώσσα; Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις Σωστές ή Λανθασμένες.

•          Στην επαφή ενός λαού με ξένους λαούς, οι οποίοι υπήρξαν κατακτητές του για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα.
•          Στην ανάπτυξη του εμπορίου και την επαφή των λαών που συντελείται μέσω αυτού.
•          Στην ανάπτυξη του τουρισμού και τη μετακίνηση των λαών από την μια πλευρά του κόσμους την άλλη.
•          Στην ανάπτυξη του τεχνικού πολιτισμού που είχε σαν αποτέλεσμα να μειωθούν οι αποστάσεις και να μπορούν οι λαοί να έρχονται μεταξύ τους σε επικοινωνία.
•          Στην ξενομανία, στην κατωτερότητα που νιώθουν κάποιοι λαοί σε σχέση με άλλους πιο αναπτυγμένους.
•         Είναι φυσική συνέπεια της εξέλιξης μιας γλώσσας, να δέχεται ξενόφερτα στοιχεία. Είναι ένα φαινόμενο που δεν μπορεί κανείς να σταματήσει.

           3.  Εξαιτίας των φθόγγων της, η γλώσσα που καταγράφει ο ήρωας χαρακτηρίζεται «αντρίκεια». Να δικαιολογήσετε το χαρακτηρισμό αυτό.

          4. Η πορεία του ανθρώπου προς τη γλώσσα τον κάνει να νιώθει  σαν να ανακάλυψε έναν θησαυρό. Μπορείτε να βρείτε σημεία αυτή της πορείας στο κείμενο που δικαιολογούν αυτό το χαρακτηρισμό;

---

[1] εσωτερική

[2] να επικοινωνήσω

[3] δημιουργία φθόγγων, φωνών

[4] μεγάλες, χοντροκομμένες

[5] όταν

[6] Ο Ροβινσώνας (Κρούσος) είναι ο ήρωας του ομότιτλου μυθιστορήματος του Ντ. Νταφόε (1719). Πρόκειται για έναν ναυαγό που πέρασε 28 χρόνια σε ένα νησί στον Ειρηνικό Ωκεανό