Κριτήριο αξιολόγησης
ΚΕΙΜΕΝΟ
Ελεύθερος χρόνος: μια μικρή επανάσταση στην καθημερινή ζωή
Θεωρητικά, ελεύθερος χρόνος είναι ο χρόνος που απομένει αν αφαιρέσουμε το χρόνο εργασίας, κατά τη διάρκεια μιας ημέρας και το χρόνο ανάπαυσης. Αν λοιπόν αφαιρέσουμε το χρόνο ανάπαυσης μας απομένουν – θεωρητικά βέβαια- οκτώ ώρες ελεύθερου χρόνου. Αυτός ο αριθμητικός υπολογισμός, όμως, απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Και υπάρχουν δύο τουλάχιστον λόγοι γι’αυτό. Ο πρώτος είναι ότι οι καταναλωτικές ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου είναι τόσες πολλές και –ως ένα βαθμό- ανεξέλεγκτες, ώστε υποχρεώνεται να αυξάνει συνεχώς το χρόνο εργασίας εις βάρος της ανάπαυσης και του ελεύθερου χρόνου.
Ο δεύτερος λόγος σχετίζεται περισσότερο με την αντίληψη που έχουμε σήμερα για τον ελεύθερο χρόνο. Η αντίληψη αυτή δείχνει ότι παρεξηγούμε την πραγματική του σημασία και νομίζουμε ότι ελεύθερος χρόνος είναι κάθε χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου δεν εργαζόμαστε ή δεν κάνουμε τίποτε. Όταν λοιπόν απομένουν δύο ή τρεις ώρες ανάπαυσης μετά τον καθημερινό μόχθο, πιστεύουμε ότι έχουμε ελεύθερο χρόνο! Η πραγματική σημασία του ελεύθερου χρόνου είναι βέβαια πολύ διαφορετική από αυτές που παρουσιάσαμε.
Πριν όμως αναφερθούμε στο τι σημαίνει ελεύθερος χρόνος, θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στο επίθετο «ελεύθερος». Το επίθετο αυτό αποδίδει το βαθύτερο περιεχόμενο του ουσιαστικού «χρόνος». Ελεύθερο χαρακτηρίζουμε αρχικά το χρόνο (το χρονικό διάστημα) κατά τη διάρκεια του οποίου είμαστε απαλλαγμένοι από κάθε χρησιμοθηρική σκοπιμότητα. Είμαστε ελεύθεροι δηλαδή, από την καθημερινή ανάγκη να κερδίσουμε χρήματα, να επενδύσουμε τα χρήματά μας ή να αυξήσουμε τα περιουσιακά μας στοιχεία με οποιονδήποτε τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι απελευθερωνόμαστε από τη βιοτική μέριμνα και κάθε άλλη φροντίδα που θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή άγχους ή έντασης.
Είναι φυσικό λοιπόν αυτή η απαλλαγή από τη σκοπιμότητα να μεταβάλλει και την αίσθηση που έχουμε για το χρόνο. Ο χρόνος πλέον αξιολογείται διαφορετικά. Στον ελεύθερο χρόνο οι ώρες, τα λεπτά και τα δευτερόλεπτα αποκτούν άλλη σημασία. Και τούτο συμβαίνει γιατί τα βιώνουμε με τρόπο διαφορετικό. Έχουμε λοιπόν, τη δυνατότητα να χαρούμε τις στιγμές του, όποια ασχολία και αν επιλέξουμε. Και συνήθως επιλέγουμε τις ασχολίες εκείνες που μας γεμίζουν ψυχικά και εκφράζουν τον ψυχικό μας κόσμο. Με άλλα λόγια, ελευθερωνόμαστε από το χρόνο των ρολογιών, από αυτό που ονομάζουμε μετρημένο χρόνο. Ελευθερωνόμαστε από την ανάγκη για ακρίβεια και τη συνέπεια που απαιτεί η εργασία και οι κοινωνικές μας υποχρεώσεις.
Για να φτάσουμε όμως, στο σημείο να μετουσιώσουμε το χρόνο των ρολογιών σε στιγμές, προϋποτίθεται η χαλάρωση και προπάντων η θέληση να επικοινωνήσουμε πραγματικά με τον εαυτό μας και τους άλλους. Οι καθημερινές πηγές άγχους και έντασης παραμερίζονται, και τότε ανακαλύπτουμε ότι υπάρχουν οι δυνατότητες να αντιμετωπίσουμε διαφορετικά τη ζωή και τον εαυτό μας. Βασικό χαρακτηριστικό αυτής της αίσθησης είναι ότι σπάνια νιώθουμε την ανάγκη να κοιτάξουμε το ρολόι μας. Είναι μάλιστα τέτοια η αίσθηση της διάρκειας, ώστε δε χρειάζεται να καταφύγουμε σε τίποτε άλλο, παρά μόνο σ΄αυτό που θα μας προσφέρει τη μεγαλύτερη δυνατή ευχαρίστηση χωρίς να μας φθείρει. Πρόκειται για τις στιγμές που κάθε άνθρωπος θέλει να ασχοληθεί με ένα παιχνίδι, με τον αθλητισμό, με το διάβασμα ενός βιβλίου , με τους φίλους του ή με την οικογένειά του. Είναι οι στιγμές όπου έχει συντελεστεί μια μικρή επανάσταση μέσα στην καθημερινή ζωή. Χρησιμοποιούμε τον όρο «επανάσταση» επειδή, έστω και για λίγο, ο καθημερινός νόμος της αγοράς – του συμφέροντος, του ανταγωνισμού, του κέρδους- παραμερίζεται. Τη θέση του παίρνει η χαρά, η ανιδιοτέλεια, η δωρεά, η γενναιοδωρία. Μέσα σ’ αυτές τις λέξεις κρύβεται η αληθινή σημασία του ελεύθερου χρόνου.
Τον ελεύθερο χρόνο μας- όσος κι αν είναι- δεν τον ανταλλάσσουμε με τίποτε. Δεν τον μετατρέπουμε σε χρήμα. Δεν τον πουλάμε, γιατί είναι ανεκτίμητος. Στους φίλους μας, για παράδειγμα, χαρίζουμε χρόνο. Τους αφιερώνουμε χρόνο χωρίς να ζητάμε οικονομικά ανταλλάγματα. Αντί γι’αυτό, χαιρόμαστε τις στιγμές που βρισκόμαστε μαζί τους: μιλάμε, παίζουμε, αστειευόμαστε, γελάμε, χαλαρώνουμε, ελευθερωνόμαστε. Αυτό θα πει ότι ο ελεύθερος χρόνος είναι χρόνος ελευθερίας, είναι η ελευθερία του χρόνου μας. Με άλλα λόγια, ελεύθερος χρόνος είναι η απόλαυση της ελευθερίας να δωρίζουμε το χρόνο μας όπου εμείς επιλέγουμε.
Ασκήσεις
- Να χωρίσετε το κείμενο σε νοηματικές ενότητες και να γράψτε από έναν πλαγιότιτλο για καθεμιά από αυτές. (10 μον)
- Να γράψτε την περίληψη του κειμένου (100-120 λέξεις).(25 μον)
- «Τον ελεύθερο χρόνο μας- όσος κι αν είναι- δεν τον ανταλλάσσουμε με τίποτε.» Να αναπτύξτε τις σκέψεις σας πάνω σε αυτή την άποψη σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων. (15 μον)
- Ποια είναι η σημασία των διαρθρωτικών λέξεων στην 4η παράγραφο; (10 μον)
- Σε μια ομιλία σας στο αμφιθέατρο του σχολείου σας να αναφερθείτε στις αιτίες που οδηγούν στην ελαχιστοποίηση του ελεύθερου χρόνου μα ςκαι στους τρόπους με τους οποίους ένας άνθρωπος μπορεί να αξιοποιήσει δημιουργικά ακόμα και το λίγο ελεύθερο χρόνο που του απομένει (350-400 λέξεις) (40 μον).
