Κοινό εύρημα των ανασκαφών. Κοινό αντικείμενο μιας αρχαίας κατοικίας ή ενός δημοσίου κτιρίου. Πληθώρα «λύχνων», λυχναριών επί το δημοτικότερον, έρχονται στο φως μετά από εκατοντάδες χρόνια από τις σκαπάνες και τα σκουπάκια φοιτητών Αρχαιολογίας, κατά την υποχρεωτική συμμετοχή τους στις πανεπιστημιακές ανασκαφές.
Μια «κοινή» παρέα πρωτοετών και λίγων δευτεροετών και τριτοετών φοιτητών Αρχαιολογίας ήμαστε κι εμείς τότε, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, στο γύρισμα της δεκαετίας και του αιώνα: νομίζαμε, όμως ότι ήμαστε το κέντρο του κόσμου, όπως όλοι οι 18άρηδες και 20άρηδες που σέβονται τον εαυτό τους.
Ξημερώματα στο σκάμμα, χωρίς καθόλου ύπνο πολλές φορές, αφού είχε προηγηθεί ξενύχτι με τη συνοδεία λαϊκών ασμάτων («Ο Σαλονικιός» και «Το προσκλητήριο μού’ πεσε από τα χέρια» ήταν τα μεγάλα σουξέ) στο ταβερνάκι του χωριού. Άσκηση στις τομές, στρωματογραφία, όστρακα, θραύσματα, δηλαδή, αγγείων, (χιλιάδες όστρακα, πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν τόσα πολλά, αναρωτιόμασταν), μούλιαζαν τα δάχτυλά μας να τα πλένουμε και να τα καθαρίζουμε.
Και λυχνάρια. Πολλά λυχνάρια. Και στο σκάμμα, και στα καφάσια της αποθήκης για συντήρηση και ταξινόμηση. Ίσως μόνο ένα-δύο από αυτά να έπαιρναν θέση στην προθήκη του μουσείου ως αντιπροσωπευτικό δείγμα αντικειμένων καθημερινής χρήσης. Σίγουρα κάποια καλοδιατηρημένα, με διακόσμηση. Τα υπόλοιπα πίσω στην αποθήκη.
Έτσι και στην παρέα μας: κάποιο ξεχώρισαν (από φοιτητές ακόμη) και έγιναν σπουδαίοι αρχαιολόγοι και δουλεύουν σε Πανεπιστήμια, Μουσεία ή Εφορείες Αρχαιοτήτων: ο Γιώργος, που έγινε προϊστάμενος, ο Χάρης και ο Περικλής έφυγαν για μεταπτυχιακά στη Γερμανία, ο Νίκος μάχιμος στην Αθήνα. Η Ιουλία, που «έφυγε νωρίς» και της ανάβουμε τα λυχνάρια των ονείρων μας. Κάποιοι άλλοι, όπως εγώ, η Ρέα, ο Γιάννης, η Δήμητρα, η Ρένα, μαχόμαστε από το χώρο της εκπαίδευσης να φέρουμε τους μαθητές στα Μουσεία, να τους μυήσουμε στη δυναμική του παρελθόντος, να τους εξασκήσουμε την παρατηρητικότητά τους μπροστά στις προθήκες, μιλώντας τους για αγνίθες, στλεγγίδες, λύχνους και άλλα θαυμαστά στα μάτια τους.
Κοινό εύρημα των ανασκαφών ο λύχνος. Κοινή η μοίρα των συντροφιών στο πέρασμα του χρόνου. Μια εφηβεία ανέμελη, που γίνεται πενήντα.
(Το κείμενο αποτέλεσε τη συμμετοχή μου στη δράση του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης “Το μουσείο έχει τη δική σου ιστορία” 2020-21. Μια ιστορία σαν ανασκαφή μνήμης, με αφορμή ένα έκθεμα του Μουσείου: ένα λυχνάρι της κλασικής εποχής. Είναι η 160ή ιστορία της δράσης! Ευχαριστώ τη Στυλιάνα Γκαλινίκη για την υποστήριξη.)
