Στις 29 Φεβρουαρίου 2024 η Λέσχη Ανάγνωσης του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης είχε προσκεκλημένο το συγγραφέα Σωτήρη Δημητρίου, προκειμένου να σχολιάσει με τα μέλη της τα δύο αναγνώσματα του μήνα, τα βιβλία του “Ουρανός απ’ άλλους τόπους”, εκδ. Πατάκης (2020), Κρατικό βραβείο Μυθιστορήματος 2022 και “Μια Μαρίνα Τζάφου”, εκδ. Πατάκης (2023). Συντονιστής της συζήτησης και παρουσιαστής των βιβλίων ο Κώστας Αρκουδέας.
Ουρανός απ’ άλλους τόπους
Στο πρώτο, που είναι γραμμένο εξολοκλήρου στο τοπικό ιδίωμα της γενέτειρας του συγγραφέα, τη Θεσπρωτία, “αφηγείται μια σχεδόν εκατόχρονη γυναίκα από την Ήπειρο… Πολλές φορές έχεις την αίσθηση πως τη γλώσσα της την κινεί ουράνιος υποβολέας. Τραγουδιστή πηγή πλαγιάς που άνθισε κάποια μακρινή άνοιξη και μαράθηκε στις μέρες μας. Το παρόν βιβλίο είναι ο απόηχος αυτής της γλώσσας. Αφολοή, όπως συχνά λέει η αφηγήτρια” (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Εικόνες και λέξεις από έναν κόσμο αρχέγονο, αλλά γνήσιο, ξεπηδούν μέσα από την κάθε σελίδα, την κάθε γραμμή και ζωντανεύουν χάρις στην αφήγηση στη ντοπιολαλιά. Οι απλοί άνθρωποι της υπαίθρου βίωναν τη ζωή τους μέσα στη φύση, με οικονομία και καρτερία στο πλαίσιο της κοινότητας, που τους πρόσφερε την παρηγοριά της κοινής μοίρας.
Μια Μαρίνα Τζάφου
Το δεύτερο βιβλίο αποτελεί “μια μεγάλη βεντάλια διηγημάτων- απ’τη δυτική μεθόριο μέχρι την καρδιά της μεγαλούπολης. Οι ιστορίες ποικίλες- απ’ το ακραίο αστείο μέχρι τη δραματική όψη της ζωής. Μια τοιχογραφία ηρώων κατά κανόνα ηττημένων απ’ τον εαυτό τους ή από τις συνθήκες. Γίνεται όμως άνθρωπος να θεωρήσει εαυτόν νικητή; Σ.Δ.” (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Σε αντίθεση με τον “Ουρανό” οι κάτοικοι τη σύγχρονης μεγαλούπολης, συχνά ανώνυμοι, ασήμαντοι, χαμένοι στη χοάνη της ρουτίνα και της απρόσωπης ζωής, βιώνουν μια ζωή άχρωμη και άνοστη, επειδή ακριβώς τους λείπει η επαφή με τη φύση και την κοινότητα. Η μοίρα του καθενός γίνεται, κατ’ αυτόν τον τρόπο, δυσβάσταχτη και ανυπόφορη.
Η συνάντηση
Η περίσσια μέρα του χρόνου έκρυβε τη χαρά της συνάντησης με τον Σωτήρη Δημητρίου. Όπως και οι αφηγήσεις του, έτσι και ο ίδιος, μου δημιούργησαν την αίσθηση της σπανίζουσας στην εποχή μας γνησιότητας, της αίσθησης της ουσίας και όχι “του φαίνεσθαι” ή του “δήθεν”. Η σολωμική ρήση “Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα” ειπώθηκε αρκετές φορές από τον ίδιο, για να τονίσει το αλληλένδετο των δύο ιδανικών. Η ομιλούσα γλώσσα, εξάλλου, των ανθρώπων του τόπου του, “η ποίησή τους”, όπως τη χαρακτήρισε, διασώζεται μέσα από τα έργα του. Αυτό από μόνο του αποτελεί λογοτεχνικό επίτευγμα.
“Όταν παύουμε να χρησιμοποιούμε τα χέρια μας, χάνουμε τη γλώσσα μας “ είπε, θέλοντας να τονίσει την αλληλεξάρτηση που υπάρχει ανάμεσα στα προϊόντα του χειρωνακτικού και του πνευματικού πολιτισμού. Ανάμεσα στην ύλη της φύσης και στο πνεύμα του ανθρώπου. Οι σύγχρονες ανθρώπινες κοινωνίες έχουν διαρρήξει το δεσμό τους με τη φύση, εξοβέλισαν τη χειρωνακτική εργασία και γι’αυτό η γλώσσα τους φτώχυνε, στέγνωσε.
Άλλο να πεις “ότε σμίγαμαν, λέγαμαν τα πάθια μας” και άλλο “βρισκόμαστε και τα λέγαμε”!
Τα βιβλία του Σωτήρη Δημητρίου μπορείτε να τα βρείτε στα ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία ΙΑΝΟΣ και Greek books.
