«Φεύγετε να φεύγομε γιατ’ έρχετ’ ο τουρλόπαπας
με την αγιαστούρα του και με τη βρεχτούρα του…»
Ποιος δε θυμάται αυτό το δίστιχο που διαβάζαμε στα αναγνωστικά του δημοτικού και αποδίδεται στους καλικάντζαρους, που τέτοιες μέρες, λίγο πριν τα Θεοφάνεια και τον αγιασμό των υδάτων, ξεκουμπίζονταν άρον άρον από την επιφάνεια της Γης και ξαναγυρνούσαν στον Κάτω κόσμο για να ξαναροκανίσουν το δέντρο που την κρατάει;
Αυτή ήταν και η βασική τους ασχολία: για έναν ολόκληρο χρόνο πριόνιζαν ή ροκάνιζαν τον κορμό του δέντρου που στηρίζει τη Γη, με στόχο να την γκρεμίσουν. Και όταν πια έφταναν στο παρά πέντε, άρχιζε το 12ήμερο (25 Δεκεμβρίου-5 Ιανουαρίου), παρατούσαν τον κορμό και ανέβαιναν στον Πάνω Κόσμο για να ταλαιπωρήσουν τους ανθρώπους με τις ζαβολιές και τις αταξίες τους.
Μαύροι, τριχωτοί, άσχημοι, με μεγάλα, πεταχτά αυτιά, χωρίς δόντια, κοκαλιάρηδες οι καλικάντζαροι, τα παγανά, τα καρκαντζέλια (Ήπειρος), οι κωλοβελόνηδες (Αττική), τρώνε ακαθαρσίες (φίδια, σαύρες) και μαγαρίζουν και τα τρόφιμα των ανθρώπων, αφού μπορούν να μπουν στα σπίτια και να τα κάνουν όλα άνω-κάτω.
Τρόποι προστασίας από τα καλικαντζαράκια: 1) σημάδεμα των ντουλαπιών και των αποθηκών των τροφίμων με το σημείο του σταυρού, 2) Κρέμασμα ενός κόσκινου έξω από την πόρτα, ώστε να απορροφηθούν μετρώντας τις τρύπες τους και να ξημερώσει, 3) η πάντα αναμμένη φωτιά στο τζάκι κατά τη διάρκεια του 12ήμερου (όχι τόσο οικονομικό και φιλικό προς το περιβάλλον), 4) το Πάτερ Ημών και το οριστικό διώξιμο με τον αγιασμένο ύδωρ των Φώτων.
Απομεινάρια των αρχαιοελληνικών Σατύρων και Σιληνών, ενώνουν τα ειδωλολατρικά με τα χριστιανικά έθιμα ειδικά σε πολλά μέρη της Μακεδονίας ακόμα και σήμερα με τις τελετές του Αράπη, τα Μωμοέρια, τα Μπουμπουσάρια κ.ά. αλλά και τα Καστοριανά Ρογκατσάρια ή Ραγκουτσιάρια.
Και για να τους αναγνωρίσετε, αν τυχόν τους συναντήσετε στο δρόμο (κυκλοφορούν ανάμεσά μας, ακόμα και στην ψηφιακή εποχή, κυρίως σ’ αυτή!) παραθέτω ένα πολύ ωραίο βίντεο του ORFFEAS,ώστε να τους μάθετε!
ΠΗΓΕΣ
