Ο Ιούνιος της μετάβασης
Ο Ιούνιος δεν είναι απλώς ο πρώτος καλοκαιρινός μήνας. Είναι ο μήνας της μετάβασης. Δεν είμαστε πια μέσα στη σχολική χρονιά, αλλά ούτε και εντελώς έξω από αυτήν. Είναι η περίοδος των εξετάσεων: τόσο των γνώσεων όσο και του απολογισμού. Ο μήνας του “θερίζειν”, όσων έχουν σπαρθεί. Τα ημερολόγια αδειάζουν από λίστες υποχρεώσεων, αλλά το μυαλό παραμένει γεμάτο: λέξεις, πρόσωπα, στιγμές, φωνές, βιαστικά αντίο και ανεπαίσθητα βλέμματα με τους μαθητές σε μια αίθουσα διαρρυθμισμένη κατάλληλα για τις ανάγκες των εξετάσεων, που μαρτυρούν ότι κάτι υπήρξε — κι ας μην το κατονομάσαμε ποτέ.
Είναι αυτή η περίοδος που, περισσότερο από κάθε άλλη, κάνω τον δικό μου απολογισμό. Χωρίς πίνακες και σχεδιαγράμματα. Μόνο ερωτήματα, μερικά ίσως απαντημένα, τα περισσότερα ανοιχτά. Και μια αδιόρατη αίσθηση ευγνωμοσύνης — όχι γιατί όλα πήγαν τέλεια, αλλά γιατί όλα με οδηγούν παραπέρα, παρακάτω. Ακόμα κι αν πολλές φορές μέσα στη χρονιά η απογοήτευση περίσσευε και η “κατάθεση των όπλων” ήταν πολύ πιθανή, τώρα στο τέλος, λες και όλα αυτά πέρασαν από ένα μεγάλο φίλτρο και δεν στάθηκαν,. Λες και “κόπηκαν” από το δρεπάνι του Ιουνίου και τη σκέψη του επερχόμενου καλοκαιριού.
Μετά από ένα τέταρτο του αιώνα στις σχολικές αίθουσες, κατασταλάζω στα εξής:
Τι έμαθα;
- Ότι οι μαθητές είναι καθρέφτες. Δεν σου δείχνουν πάντα ό,τι θα ήθελες να δεις. Σου δείχνουν όμως ό,τι είσαι εκείνη τη στιγμή. Πόσο παρόν είσαι. Πόσο τους βλέπεις στ’ αλήθεια.
- Ότι η ουσία δεν βρίσκεται στο σχέδιο μαθήματος, αλλά στην πρόθεση. Κανένα PowerPoint δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη ματιά που θα συναντήσει τη δικιά σου. Και η δικιά σου πρέπει να βγάζει “σπίθες”.
- Ότι η σιωπή λέει πολλά. Όταν ένα παιδί δεν μιλά, ίσως δεν σημαίνει πως δεν ξέρει, αλλά πως περιμένει να νιώσει ασφαλές για να μιλήσει.
- Ότι κάποιες μέρες απλώς δεν θα πάνε όπως τις σχεδίασες. Και αυτές είναι οι μέρες που θα σε διδάξουν τα περισσότερα.
Κάθε τάξη είναι ένα “εργαστήριο” ανθρώπινης επικοινωνίας. Εκεί μέσα, δεν διδάσκεις μόνο, μαθαίνεις κι εσύ. Ίσως μάλιστα, οι μεγαλύτερες αλήθειες να σου αποκαλύπτονται από αυτούς που δεν υποψιάζονται καν ότι μπορεί να είναι δάσκαλοι σου.
Τι κρατώ;
- Τις απρόσμενες εκρήξεις γέλιου, το – ελεγχόμενο μεν, απαραίτητο δε – χαλάρωμα, όταν καταλαβαίνεις ότι “πιάνεις σφυγμό”.
- Τις ερωτήσεις που με αιφνιδίασαν — όχι γιατί δεν είχα απαντήσεις, αλλά γιατί δεν τις είχα σκεφτεί εγώ πρώτα.
- Τα βλέμματα που έμειναν λίγο παραπάνω πάνω μου, λες και περίμεναν κάτι — και, ίσως, το πήραν.
- Τη συνεργασία και τη μακρά συζήτηση για την επίλυση αποριών και την απαραίτητη καθοδήγηση για να γίνει το επόμενο βήμα.
- Τα «σας ευχαριστώ» που ειπώθηκαν αδέξια, μα ειλικρινά.
Κρατώ, τέλος, και τις δύσκολες στιγμές. Τα μαθήματα που δεν πήγαν όπως θα ήθελα. Τις φορές που δεν επικοινώνησα όπως έπρεπε. Που ύψωσα τη φωνή και ” κούνησα το δάχτυλο”. Που έδωσα ποινές. Τώρα, όμως, στο τέλος, όσο κι αν τότε ευχόμουν να μην είχαν συμβεί, δεν τις βλέπω τις στιγμές αυτές ως αποτυχίες, αλλά ως απαραίτητα κοινωνικά μαθήματα εκ μέρους μου.
Τι αφήνω;
- Τις τύψεις για το κάθε τι που δεν πρόλαβα, που δεν κάλυψα, που δεν εξήγησα όπως ήθελα.
- Την εσωτερική φωνή που με μετράει κάθε μέρα, σαν την ερώτηση που μου έκανε ο πατέρας μου, κάθε που γυρνούσα στο σπίτι από το σχολείο : “πώς τα πήγες σήμερα;”
- Τον φόβο μήπως δεν με καταλάβουν.
- Την αίσθηση ότι πρέπει να κάνω “τα πάντα” για να έχει νόημα η παρουσία μου.
Αφήνω, την ανάγκη να είμαι “καλή καθηγήτρια” και κρατώ την επιθυμία να είμαι αληθινή. Ίσως είναι το μόνο που πραγματικά έχει σημασία.
Τι θα ήθελα για του χρόνου;
- Περισσότερες ερωτήσεις (παρά απαντήσεις)
- Περισσότερες “σιωπές” (απ’ όλους μας): ο θόρυβος μέσα στον οποίο ζούμε είναι αφόρητος , ούτως ή άλλως.
- Λιγότερα πλάνα και λίστες υποχρεώσεων
- Γνησιότερη έκφραση (επίσης απ’ όλους μας): αρκετή σοβαροφάνεια βιώνουμε
- Ένα βήμα ακόμα προς την αυτο – γνωσία
Μήπως είμαι ρομαντική;
Καλό καλοκαίρι!
