Κεφ. Γ’ Οι οικονομικές εξελίξεις κατά τον 20ο αι.

ΠΗΓΕΣ

1. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και το κείμενο που ακολουθεί να περιγράψετε τις οικονομικές συνθήκες στην Ελλάδα κατά την τρίτη δεκαετία του 20ου αι.

H ελληνική οικονομία, 1923-1940

Για τους μελετητές της ελληνικής ιστορίας, ο Mεσοπόλεμος θεωρείται η περίοδος που σηματοδότησε τις απαρχές της σύγχρονης οικονομικής ανάπτυξης. Πρόκειται για το αποτέλεσμα μιας διεργασίας, που η εκκίνησή της τοποθετείται μερικές δεκαετίες νωρίτερα. Στα ιδιαίτερα στοιχεία της πρέπει να προσμετρήσουμε τους γοργούς ρυθμούς εκβιομηχάνισης, την αριθμητική αύξηση του εργατικού δυναμικού και την αναδιάταξη των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων. Tο δημόσιο χρέος της χώρας εκτινάχτηκε μετά την Kαταστροφή σε δραματικά επίπεδα, ως αποτέλεσμα του εξωτερικού δανεισμού. Aντίστοιχα, τα έσοδα βασίστηκαν κατά κύριο λόγο, στις -περιορισμένες- εξαγωγές αγροτικών προϊόντων, στο συνάλλαγμα από τη ναυτιλία και στη μετανάστευση.
Ως τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, ο δημόσιος τομέας παρέμενε oπισθοδρομικός στη διάρθρωσή του, οι αγροτικές καλλιέργειες διεξάγονταν με πρωτόγονες μεθόδους, ενώ και το παραδοσιακό εξαγωγικό εμπόριο (σταφίδα και καπνός) γνώριζε ύφεση. Oυσιαστικά, η κρίση των παραδοσιακών δομών ξεκίνησε το 1922-23 με το προσφυγικό ζήτημα, αλλά καταλυτική στάθηκε η διεθνής οικονομική κρίση του 1929. H αποσύνθεση του διεθνούς οικονομικού συστήματος, επηρέασε πολλαπλά την Eλλάδα αποσυνδέοντας την αναπτυξιακή πορεία της χώρας από τις παραδοσιακές δεσμεύσεις της.

(το κείμενο αναρτήθηκε από την ιστοσελίδα ΙΜΕ/Chronos)

2. Με βάση το περιεχόμενο των παρακάτω παραθεμάτων και τις ιστορικές σας γνώσεις να παρουσιάσετε:

α) την εικόνα της ελληνικής οικονομίας κατά την περίοδο του μεσοπολέμου και

β) να αναφέρετε τους παράγοντες που εξασφάλισαν θετική οικονομική πορεία στην Ελλάδα του μεσοπολέμου

Α Κείμενο.

Γενικά, από το 1909 ως το 1935 η ελληνική κοινωνία γνώρισε μια εξαιρετική κινητικότητα και ελαστικότητα στους σχηματισμούς και μετασχηματισμούς της που οφείλεται στις ποικίλες και αλλεπάλληλες μεταβολές. Η ανάπτυξη της βιομηχανίας, που σε ένα σημαντικό ποσοστό έγινε με την παρέμβαση του ξένου κεφαλαίου, στηρίχθηκε ως ένα βαθμό στην υποτίμηση της δραχμής και στη μεγάλη προσφορά εργατικής δύναμης, που καθιστούσαν μικρό το κόστος παραγωγής και υψηλά τα κέρδη, δημιουργώντας έτσι ένα στρώμα εργατών με κακές συνθήκες ζωής, παρά την καθιέρωση της εργασίας των οχτώ ωρών. Στον αγροτικό τομέα η δημιουργία των μικρών και μεσαίων ιδιοκτητών έλυνε, βέβαια, προσωρινά το πρόβλημα των αγροτικών σχέσεων, αλλά καθιέρωνε μια δομή γαιοκτησίας που θα ταλαιπωρήσει αργότερα την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Αυτές οι λύσεις, οι αντιφάσεις και οι αναζητήσεις της ελληνικής κοινωνίας είχαν σοβαρό αντίκτυπο στην πολιτική ζωή του τόπου.

Β. Κρεμμυδάς, Νεότερη Ιστορία, Ελληνική και Ευρωπαϊκή, εκδ. Τυπωθήτω, Αθήνα 2001, σελ. 267.

Β. Κείμενο.

Οι βασικές συνιστώσες που αποτελούσαν τη νέα αφετηρία στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας ήταν η ολοκλήρωση της αγροτικής μεταρρύθμισης και η οριστική επίλυση του αγροτικού προβλήματος, η βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας, η ανασυγκρότηση και η επαύξηση της ναυτιλίας, η ανάπτυξη του τραπεζικού κεφαλαίου και ο πολλαπλασιασμός των ανωνύμων εταιριών. Από την άλλη πλευρά, τα μεγάλα παραγωγικά έργα, οι οδικές κατασκευές, οι επισκευές λιμανιών, τα στεγαστικά έργα για τους πρόσφυγες, τα εγγειοβελτιωτικά έργα στη Μακεδονία, καθώς και τα οικονομικά μέτρα, όπως η σταθεροποίηση της οικονομίας και η δημιουργία της Τράπεζας της Ελλάδος και η εφαρμογή της νέας διατίμησης για την προστασία της εθνικής βιομηχανίας, συνέβαλαν ουσιαστικά στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Σ. Τζόκας, Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και το εγχείρημα του αστικού εκσυγχρονισμού, 1928-1932. Η οικοδόμηση του αστικού κράτους, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 2002, σελ. 55-56.