Στόχοι
- Εντοπισμός διαφορών μεταξύ Αρχαιότητας και Μεσαίωνα και παραγόντων που συνέβαλαν στη μετάβαση από τη μία περίοδο στην άλλη.
- Κατανόηση των εννοιών της συμβατικότητας των ιστορικών περιόδων και της μεταβατικής περιόδου.
ΠΗΓΕΣ
1) Να μελετήσετε το παράθεμα και να παρουσιάσετε τις διαφορές που παρουσιάζει η Αθήνα στα τέλη του 12ου αι σε σχέση με την Αθήνα της αρχαιότητας, όπως την ξέρετε με βάση τις γνώσεις σας.
Η Αθήνα στα τέλη του 12ου αι.
« Δεν υπάρχουν εδώ άνδρες που ασχολούνται με τη φιλοσοφία ή τις βάναυσες τέχνες… Θλίβεται από το θέαμα των γκρεμισμένων τειχών , των έρημων δρόμων και τα δάκρυα του ρακένδυτου λαού που μόλις τα καταφέρνει και συντηρείται με κριθαρόψωμο… έχει διατηρηθεί η ομορφιά της αττικής γης… αλλά έχει εξαφανιστεί η ευφραδής εκείνη και φιλοσοφημένη γενιά και την έχει διαδεχθεί μια γενιά άμουση, φτωχή στο πνεύμα και στο σώμα.»Μιχαήλ Χωνιάτης (μητροπολίτης Αθηνών 1138-1222) στο F. Gregorovius, Geschicte der Stadt Athen im Mittelatter, Μόναχο 1889, σελ. 155-156.
2) Να μελετήσετε το παράθεμα και να αναζητήστε τους λόγους ερήμωσης της Ελλάδας κατά τον 6ο αι. Πώς επηρεάζουν τα φυσικά φαινόμενα τη ζωή των ανθρώπων;
Σκαλαβήνοι και σεισμοί καταστρέφουν την Ελλάδα
Και πολλά πλήθη Σκλαβήνων επέδραμαν στην Ιλλυρία και προκάλεσαν ανείπωτα πάθη… Οι λεηλασίες τράβηξαν σε πολύ μάκρος χρόνου και οι βάρβαροι επέστρεψαν στη χώρα τους με τα λάφυρα, αφού γέμισαν όλους τους δρόμους με πτώματα, σκλάβωσαν αναρίθμητα πλήθη ανθρώπων και λεηλάτησαν τα πάντα, χωρίς κανείς να προβάλλει αντίσταση.Την εποχή αυτή εκδηλώθηκαν στην Ελλάδα φοβεροί σεισμοί, που συγκλόνισαν τη Βοιωτία, την Αχαΐα και την περιοχή του Κρισαίου Κόλπου (=ο κόλπος της Ιτέας). Και ισοπέδωσαν αναρίθμητους τόπους και οχτώ πόλεις, όπως τη Χαιρώνεια, την Κορώνεια, την Πάτρα και ολόκληρη τη Ναύπακτο, όπου και σκοτώθηκαν πολλοί άνθρωποι. Και σε πολλές περιοχές η γη σχίσθηκε στα δύο και δημιουργήθηκαν πολλά ρήγματα.
Προκόπιος, Υπέρ των πολέμων, VIII, 25 στο Ιστορία του Μεσαιωνικού και Νεότερου κόσμου (565-1815), Βιβλίο του καθηγητή, ΟΕΔΒ 2001
3) Να μελετήσετε το παράθεμα και να σχολιάσετε το πώς αποκαλούσαν οι άνθρωποι του Βυζαντίου τον εαυτό τους, πώς τους ονομάζουμε σήμερα και γιατί νομίζετε ότι επικράτησε αυτός ο όρος.
Οι όροι «Βυζάντιος, βυζαντινός»Τα ονόματα «Βυζάντιο», «βυζαντινός» και «βυζαντιακός» με την έννοια που τους δίνουμε σήμερα, είναι γέννημα της ιστοριογραφίας των νεώτερων χρόνων. Τα χρησιμοποίησαν πρώτα οι Γάλλοι Βυζαντινολόγοι του 17ου αι., τα υιοθέτησαν αμέσως οι δυτικοί καθολικοί ιστορικοί του Μεσαίωνα, επικράτησαν γρήγορα στη δυτική βιβλιογραφία και έριξαν σε αφάνεια τους όρους « ελληνική αυτοκρατορία του Μεσαίωνος» και «ύστερο ή μεταγενέστερο ρωμαϊκό κράτος» που πήγαν προς στιγμή να επιβληθούν, ο πρώτος στη Γαλλία και ο δεύτερος στις Αγγλοσαξονικές χώρες.
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ.Ζ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978, σελ.6
Συμπληρωματικές ερωτήσεις (για συζήτηση και προβληματισμό)
1) Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι τομές-ορόσημα στην Ιστορία;
Οι μάχες; Η ίδρυση ή η διάλυση κρατών; Η ανάρρηση στο θρόνο ή η πτώση από αυτών ιστορικών προσώπων; Η ίδρυση πόλεων; Τα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτιστικά γεγονότα; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.
2) Γιατί οι χρονολογίες των μεταβατικών περιόδων υπολογίζονται κατά προσέγγιση;
