“Στέλλα Βιολάντη”, Γρηγόριος Ξενόπουλος

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΕΙΔΟΣ: Το διήγημα έχει το χαρακτήρα ηθογραφικού αστικού δράματος. Μια συντηρητική αστική κοινωνία, στην οποία ο πατέρας ορίζει τη ζωή των υπολοίπων μελών της οικογένειας .Διαγράφονται τα ήθη ,οι συμβατικότητες και οι μικρότητες του κοινωνικού μικρόκοσμου. Κυρίαρχη άξια είναι ο πλούτος , το κοινωνικό γόητρο, το συμφέρον υλικό και ηθικό. Ο συγγραφέας επικρίνει τον πουριτανισμό, το δεσποτισμό και την υποκρισία της αστικής κοινωνίας

ΘΕΜΑ: Η σκηνή του αποσπάσματος έχει θέμα τη σύγκρουση της Στέλλας με τη μητέρα της, σύγκρουση δυο διαφορετικών κόσμων: ενός αλλοτριωμένου, συντηρητικού , αυταρχικού και ενός νέου φιλελεύθερου που ζει με το όραμα μιας καλύτερης και αγνότερης ζωής.

ΔΟΜΗ:Η σκηνή έχει χαρακτηριστικά θεατρικού σεναρίου και έχει αυτοτέλεια και ενότητα.

Αφηγηματικές τεχνικές: Ο αφηγητής είναι παντογνώστης, μη δραματοποιημένος, που γνωρίζει και τις πιο μύχιες σκέψεις των προσώπων και τα συναισθήματα τους. Η αφήγηση είναι τριτοπρόσωπη και η εστίαση μηδενική.

Αφηγηματικοί τρόποι: α)Διήγηση,

β)διάλογος με τον οποίο το κείμενο αποκτά ζωντάνια αμεσότητα παραστατικότητα θεατρικότητα και σκιαγραφείται αμεσότερα ο χαρακτήρας των προσώπων,

γ)ελεύθερος πλάγιος λόγος με τον οποίο αποδίδονται οι σκέψεις της Στέλλας

δ) περιγραφή για να αποδώσει πιστά τα εξωτερικά και τα εσωτερικά γνωρίσματα των προσώπων..

Γλώσσα: απλή , δημοτική, καθημερινή στοιχείο που συμβάλλει στην αληθοφάνεια και τη ρεαλιστική απόδοση των χαρακτήρων, τη λεπτότητα και την ευαισθησία και αποδίδει τις συγκρούσεις χωρίς μελοδραματισμούς και ρητορείες. Ο λόγος είναι λιτός και συγκρατημένος.

ΠΡΟΣΩΠΑ: 

Παναγής Βιολάντης: άνθρωπος δεσποτικός και αυταρχικός που θέλει να επιβάλλει την άποψή του σε όλους. οι αρχές του στηρίζονται στην τυφλή υπακοή, στην απόλυτη πειθαρχία των μελών της οικογένειας του. Η πεισματική του συμπεριφορά καθορίζεται από τον πληγωμένο του εγωισμό και από το φόβο μήπως χάσει την κοινωνική του υπόληψη. Μόνη του έγνοια το κύρος και το γόητρό που πηγάζει από τη λαμπρότητα του πλούτου του και από το προσωπείο του αξιοσέβαστου πατριάρχη της μεγαλοαστικής οικογένειας, το κερδισμένο με το φόβο των δικών του, φόβος που έξωθεν παρουσιάζεται ως σεβασμός και αγάπη.

Στέλλα Βιολάντη. Είναι ο ελεύθερος άνθρωπος ,ο ηθικός, ο αληθινός, ο προοδευτικός που ορίζει απόλυτα τον εαυτό της .Έχει ισχυρή προσωπικότητα και το ήθος της διακρίνεται από ευγένεια, ευαισθησία, αποφασιστικότητα και ακεραιότητα. Αν και ξέρει ότι όλοι έχουν ευθυγραμμιστεί με τις εντολές του πατέρα ,εμμένει στις αρχές της ,δεν προδίδει την αγάπη της και τις αξίες της. Έχει υπερηφάνεια ,αξιοπρέπεια και πείσμα που υπαγορεύεται όμως από ψυχικό μεγαλείο, από ένα όραμα για μια αγνή, πιο ανθρώπινη και πιο αληθινή ζωή. Δε συμβιβάζεται με τις παλιές πουριτανικές αρχές των δικών της , έχει έντονη ιδιοσυγκρασία, υψώνει το ηθικό της ανάστημα βαδίζοντας στο δρόμο της ηθικής ακεραιότητας αλλά και της θυσίας. Με σοβαρότητα και αξιοπρέπεια απορρίπτει και περιφρονεί, περιμένοντας να αγαπηθεί αληθινά, να αγαπήσει αληθινότερα και με την ευχή του πατέρα της να ζήσει ευτυχισμένη. Ὄχι δὲν εἶπα πὼς θέλω νὰ πάρω τὸ Χρηστάκη χωρὶς τὴ θέλησή σας. Ποτὲ  δὲν εἶπα τέτοιο λόγο. Μὰ δὲ θὰ πάρω καὶ κανένα, ποὺ δὲν θὰ τὸν θέλω κ’ ἐγώ. Εἶναι δικαίωμά μου.

Αυτό το δικαίωμα στην επιλογή υπερασπίζεται με ισχυρή θέληση και θαυμαστή μαρτυρική καρτερία, απέναντι στον παραδοσιακό αυταρχισμό του πατέρα αφέντη.

Δὲν ξέρω γιὰ σᾶς, μὰ ἐμέναδὲ μὲ ὁρίζει. Ἐγὼ, ἐγὼ ὁρίζωτὸν ἑαυτό μου! Η ανυπακοή της, η άρνησή της να αποτελέσει πειθαρχημένη ιδιοκτησία του πατέρα της, στερεί από την πατρική δύναμη, μειώνοντας την εξουσία πάνω στην οποία αυτός στηρίζει όλη την υπαρξιακή του ταυτότητα, το κοινωνικό του ανάστημα.

Μητέρα: Άβουλο ον, χωρίς δική της προσωπικότητα ,συμβιβασμένη, απόλυτα υποταγμένη στη θέληση του άνδρα της. Δέχεται αγόγγυστα την αυταρχική συμπεριφορά του Βιολάντη και υιοθετεί το πατριαρχικό πρότυπο που ορίζει την ύπαρξη τη δική της αλλά και όλης της οικογένειας .Αν και αγαπάει τη Στέλλα δε μπορεί να συνειδητοποιήσει τον ποιοτικά ανώτερο κόσμο της, το ψυχικό και ηθικό της μεγαλείο και να πιστέψει ότι μια γυναίκα μπορεί να αντιταχθεί στο ανδροκρατούμενο πνεύμα της εποχής.

Βιβλιογραφία:

Δ. Δρακόπουλος-Γ.Κορνελάκης-Χ.Γ.Ρώμας( Κείμενα λογοτεχνίας β λυκείου, επικαιρότητα), 

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΣΑΜΠΟΥΚΟΣ ΣΤΕΛΛΑ ΒΙΟΛΑΝΤΗ

Το Θέατρο της Δευτέρας (ΕΡΤ)

ΣΤΕΛΛΑ ΒΙΟΛΑΝΤΗ:

Πρωταγωνιστούν: ΙΑΚΩΒΟΣ ΨΑΡΡΑΣ (Πατέρας), ΠΑΝΟΣ ΧΑΤΖΗΚΟΥΤΣΕΛΗΣ (Χρηστάκης) ΝΙΚΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΙΛΛΙΔΗ (Στέλλα), ΜΑΡΟΥΛΑ ΡΩΤΑ(Μητέρα)

https://www.youtube.com/watch?v=PvKRxkA79sM&t=3923s

Προτάσεις Δημιουργικής Έκφρασης και Γραφής

Οι παρακάτω προτάσεις πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και ανατέθηκαν online σε ομάδες μαθητών τμήματος της Β’ Λυκείου (Brakeout session) με τη χρήση του web 2.0 εργαλείου Paddlet. Μπορούν να ανατεθούν στην e-class ή στη δια ζώσης διδασκαλία με τη χρήση tablet στην τάξη (BYOD- Bring Your Own Divice method) ή ως ατομικές εργασίες στο σπίτι.

Σελίδα από το ημερολόγιο της Στέλλας

Τι θα έγραφε η Στέλλα στο ημερολόγιό της μετά την αποχώρηση της μητέρας της από το δωμάτιο; Φανταστείτε το περιεχόμενο μιας σελίδας από το ημερολόγιό της (200 λέξεις περίπου)

https://padlet.com/vyiannou/u09naoskko4wzlcb

Δώστε ένα άλλο τέλος στην ιστορία

Χρησιμοποιείστε 150-200 λέξεις

https://padlet.com/vyiannou/4igrdx1msanfrc9n

Τα “ραβασάκια” Στέλλας – Χρηστάκη

Τι θα έγραφε η Στέλλα στον Χρηστάκη και τι θα της απαντούσε αυτός ; “Ανταλλάξτε” 2-3 τέτοια “ραβασάκια”- σημειώματα των 100 λέξεων περίπου.