50 χρόνια δημοκρατίας: Ιστορική μνήμη, ιστορική εκπαίδευση, δημόσιος χώρος. Συγκλίσεις, αντιφάσεις, αντιστάσεις

Διημερίδα: Παρασκευή 14, Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2025, Όμιλος για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (ΟΙΕΕ), Τμήμα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής ΑΠΘ, Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης ΑΠΘ.

Ο Όμιλος για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (ΟΙΕΕ), σε συνεργασία με δύο Τμήματα του ΑΠΘ (Φιλοσοφίας και Παιδαγωγική, και Δημοτικής Εκπαίδευσης) διοργάνωσε διημερίδα με κεντρικό θέμα τα 50 χρόνια από τη Μεταπολίτευση.

Στις δύο ημέρες έγιναν πολύ ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις πάνω στο θέμα, τόσο με άξονα την Ιστορία και Ιστοριογραφία, όσο και την εκπαίδευση. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάστηκαν ιστορικές προσεγγίσεις της περιόδου σχετικές με τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς και τις φεμινιστικές διεκδικήσεις, αλλά και το πώς προσεγγίζουν την περίοδο δύο διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα: αυτό της Πορτογαλίας και αυτό της Ελλάδας και πιο ειδικά η διδασκαλία της Μεταπολίτευσης στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Επίσης, παρουσιάστηκε στο κοινό το πολύ ενδιαφέρον Ευρωπαϊκό πρόγραμμα Changing Democracies, στις βασικές αρχές του.

Τη δεύτερη μέρα οι θεματικές στράφηκαν κυρίως γύρω από το δημόσιο χώρο και καλύφθηκαν όψεις της Λογοτεχνίας, του Κινηματογράφου και του Τραγουδιού, καθώς και των Μνημείων. Η διημερίδα έκλεισε με την επίσκεψη στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και την έκθεση Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974.

“Μνημειακές προκλήσεις: αμφιλεγόμενα και συγκρουσιακά μνημεία, δημόσια ιστορία και ιστορική εκπαίδευση. Το toolkit της EuroClio”

Η συμμετοχή μου είχε θέμα “Μνημειακές προκλήσεις: αμφιλεγόμενα και συγκρουσιακά μνημεία, δημόσια ιστορία και ιστορική εκπαίδευση. Το toolkit της EuroClio” και ήταν ένα εκπαιδευτικό εργαστήριο σε συνεργασία με την κα Ευγενία Αλεξάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ.

Στο πρώτο μέρος του εργαστηρίου εξετάστηκαν από την κα Αλεξάκη οι «μνημειακές προκλήσεις» που αναδύονται στον 21ο αιώνα μέσα από τις αμφιλεγόμενες και συγκρουσιακές όψεις του μνημειακού τοπίου. Το αίτημα αποαποικιοποίησης του δημόσιου χώρου, η απαίτηση για μνημεία, ιστορικά και κοινωνικά, δίκαια και για μνημειακούς χώρους περισσότερο συμπεριληπτικούς, προσλαμβάνουν παγκόσμιες διαστάσεις, και νέοι τύποι και μορφές μνημόνευσης αρχίζουν να διαμορφώνονται. Εστιάζουμε, ακόμη, στη σημασία της «βιογραφίας» και της ιστορικής πλαισίωσης ενός μνημείου (αναθέτης, διαδικασία ανάθεσης/διαγωνισμού/επιλογής, χωροθέτηση, τύπος, καλλιτεχνικό ύφος, πορεία του μνημείου στον χρόνο, σχέση της κοινότητας με αυτό κ.ά), καθώς η μελέτη τους μάς επιτρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα τα μνημονικά αιτούμενα, τα αφηγήματα ή και τις μνημονικές συγκρούσεις που το εκάστοτε μνημείο παράγει.

Στο δεύτερο μέρος, παρουσιάστηκαν, εκ μέρους μου τα βασικά τους σημεία, η φιλοσοφία και η στοχοθεσία του οδηγού διδασκαλίας της EuroClio που εκπονήθηκε μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος “Monument(al) Challenges”. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που σχεδιάστηκε για να καλύψει την ανάγκη για ανάλυση της ιστορικής μνήμης στον δημόσιο χώρο μέσα από την εκπαιδευτική πρακτική. Παρουσιάστηκε μια δραστηριότητα εστιασμένη στη μελέτη του Μνημείου της Ελευθερίας στην Κύπρο, που εμπεριέχεται στον εν λόγω οδηγό. Διερευνάται η έννοια της πολυπρισματικότητας και εξετάζονται πώς οι αναπαραστάσεις των γεγονότων και προσώπων μπορεί να διαφέρουν από την ελληνοκυπριακή και την τουρκοκυπριακή οπτική. Παράλληλα, η δραστηριότητα καλλιεργεί μεταγνωστικές και αναστοχαστικές δεξιότητες, προσφέροντας ένα ασφαλές πλαίσιο για την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και δημοκρατικού διαλόγου.